Kenmerkend voor Varsseveld is dat het samen op weg gaan van de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk van “onder-op” ontstaan is. Voordat er formeel contact was tussen de beide kerkenraden waren er reeds enkele gemeenteleden van zowel de Hervormde Gemeente als de Gereformeerde Kerk die met elkaar spaken over de in hun ogen onjuiste scheiding tussen de beide kerken.
Dit kwam natuurlijk niet uit de lucht vallen. Landelijk was er de beroemde brief van de negen hervormde- en negen gereformeerde predikanten aan de beide synoden met het voorstel om te onderzoeken of men in de toekomst niet tot één kerk kon komen.
In Varsseveld ontmoetten leden van de beide kerken elkaar regelmatig in diverse verbanden. Denk b.v. aan de beide christelijke scholen en aan de christelijke politieke partijen. Ook was er contact op kerkelijk terrein. Zoals bij het evangelisatiewerk. Leden van de hervormde commissie bijzonder kerkenwerk en van de gereformeerde evangelisatiecommissie deden veel gezamenlijk werk. En het was eigenlijk te gek dat men wel gezamenlijk kon evangeliseren, maar dat men niet één kerk kon zijn.
Als gevolg van deze contacten en gesprekken met elkaar hebben toen enkele gemeenteleden in 1968 een verzoek aan de beide kerkenraden gedaan om één maal per maand een gezamenlijke avonddienst te houden, waarbij om beurten een hervormde- of gereformeerde predikant voor zou gaan.

Beide kerkenraden reageerden niet afwijzend op het verzoek om eens in de maand een gezamenljke kerkdienst te houden. Wel werd voordat men een defintief antwoord op het vezoek gaf, gepeild hoe men over verschillende fundamentele zaken, die te maken hadden met geloof en kerk-zijn, dacht. Daartoe zijn er diverse gezamenljke kerkenraadsvergaderingen geweest waarin hele wezenlijke zaken besproken werden. Genoemd kunnen worden: De leer der verzoening, de christologie in het Nieuwe Testament, de leer en de praktijk van de bediening van de Heilige Doop en de geschiedenis van de beide kerken.
Geconcludeerd werd dat de beide kerken in Varsseveld in wezen dicht bij elkaar stonden. Het gevolg was dat op 14 september 1969 de eerste gemeenschappelijke feestelijke kerkdienst gehouden werd.
Vanaf dat moment is het proces langzaam maar zeker doorgegaan.

Er waren in de 70-er jaren van de vorige eeuw in Varsseveld omstandigheden die het samen gaan van de beide kerken zeer positief beïnvloed hebben.

Zo kunnen genoemd worden:
– Zowel de gereformeerde als de drie hervormde predikanten stonden alle vier zeer positief tegen over het samen-op-weg gaan.
– Tussen 1971 en 1974 stond de oud-zendingspredkant ds. Durkstra in Varsseveld. Deze predikant doopte als hervormde predikant in Indonesië reeds voor de oorlog gereformeerde kinderen. Hij heeft ook het doel van de samenwerking verwoord: “Het  beter vervullen van de apostolische (missionaire) taak der gemeente in eigen omgeving en in de hele wereld”.
– De fusie in 1970 van de hervormde school en de christelijke nationale school.
– De totale restauratie van de hervormde Grote  of Laurentiuskerk in de jaren 1971-1978. De gereformeerde kerkenraad bood de  hervormden aan om tijdens de restauratie voor de kerkdiensten gebruik te maken van de gereformeerde Adventkerk. Het gevolg  hiervan was dat men elkaar veel meer in één kerkgebouw ontmoette.
– Voor beide gemeenten was er geen financiële noodzaak om samen verder te gaan. Daardoor werd het proces geen materiële  zaak, maar een geestelijke zaak.

Reeds in 1972 is er een  beleidsnotitie voor de beide kerkenraden opgesteld, getiteld “Verklaring en beleidslijnen voor samenwerking tussen de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk te Varsseveld c.a.”. Deze beleidsnotitie heeft in de daaropvolgende jaren tot richtlijn van het verder samen gaan gediend.  Nadat deze “Verklaring en beleidslijnen”  uitgebreid in de beide kerkenraden en ook in de gemeente besproken is, is deze in 1977 officiëel vastgesteld.

Gaandeweg werden er steeds nieuwe stappen gezet:
– Alle jeugddiensten, de diensten op de tweede feestdagen en op Hemelvaartsdag, plus vier vakantie- zondagen werden gemeenschappelijk. En vanaf 1 september 1982 werden alle kerkdiensten gemeenschappelijk.
– Het jeugdwerk (waaronder de catechisaties) en het vormingswerk werden gezamenlijk.
–  De beide diakonieën hielden steeds meer contact met elkaar. Op de kerkeraadsvergaderingen was een  afgevaardigde van de andere kerkenraad aanwezig. Leden van de ene gemeente maakten deel uit van de commissie t.b.v. het geven van advies aan de kerkenraad van de andere gemeente voor het beroepen van een predikant.
– Vanaf 1989 is er veel gesproken over de mogelijkheid van gezamenlijk pastoraat. Zowel in kerkenraadsvergaderingen als op (groot)huisbezoeken is dit uitgebreid aan de orde geweest. Tegelijkertijd zijn ook de financiële zaken en de (mogelijke) praktische indeling van de beide gemeenten in vier wijken aan de orde geweest.
Dit alles heeft in 1994 geresulteerd in een officiële federatie, waarin, op enkele zakelijke beslissingen na, alles gezamenlijk gedaan en besloten werd. Er kwam één gezamenlijke kerkenraad en de gemeente werd ingedeeld in vier wijken. Ook werden de zakelijke aangelegenheden voortaan behandeld in een gezamenlijk college (College van Beheer), bestaande uit de leden van de (hervormde) Kerkvoogdij en leden van de (gereformeerde) Commissie van Beheer.
In 2001 heeft de gezamenlijke kerkenraad uitgesproken: “Hoewel het rechtens nog niet mogelijk is, zijn de beide gemeenten feitelijk reeds één geloofsgemeenschap. Het ontbinden van de nieuwe gemeenschap zal niet meer kunnen zonder diepe wonden achter te “laten”.

In de praktijk bleek dat door het samengaan van de beide gemeenten Varsseveld ruim in haar kerkgebouwen kwam te zitten. Tevens bleek dat door diverse omstandigheden er problemen in de financiële situatie ontstonden. Er moest dus bezuinigd worden. De gezamenlijke kerkenraad heeft toen uitgesproken dat bezuinigen op gebouwen voorrang dient te krijgen op bezuinigen in het pastoraat. Dit had tot gevolg dat er een intensieve en emotionele discussie ontstond over welk kerkgebouw er afgestoten zou moeten worden. Na veel overleg, zowel in de kerkenraad als in de gemeente, is toen besloten om de Adventkerk te verkopen. Op zondag 31 december 2000, de laatste zondag van het jaar 2000, is in een heel bijzondere en waardige kerkdienst, afscheid van de  Adventkerk genomen.

Nadat landelijk de Protestantse kerk in Nederland (PKN) op 1 mei 2004 ontstond als resultaat van de vereniging van drie kerken (de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederland) is op 27 mei 2007 (1ste Pinksterdag) de federatie Hervormde Gemeente/Gereformeerde Kerk Varsseveld officieel opgegaan in de Protestantse Gemeente Varsseveld (PGV). Als herinnering aan deze belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van de Protestantse Gemeente Varsseveld is in de zuidelijke zijgevel van de Grote of Larentiuskerk een herdenkingsraam aangebracht. Het stemt tot grote dankbaarheid dat de beide gemeenten na een scheiding van 170 jaar (de instituering van de Gereformeerde Kerk vond plaats op 27 maart 1837) als één gemeente verder gaat op weg naar de toekomst van onze Heer!